የታቦር ተራራን መነሻ በማድረግ ስያሜዋን ያገኘችው ደብረታቦር በኢትዮጵያ ጥንታዊና ታሪካዊ ከሚባሉ ከተሞች መካከል አንዷ ናት።

ደብረታቦር የጥንት የበጌምድር መናገሻ ከተማ የነበረች በኋላም በዘመነ መሳፍንትና ከዘመነ መሳፍንት በኋላ በነገሱት የአጼ ቴዎድሮስ እና አጼ ዮሀንስ ዘመነ መንግስት ወቅት የኢትዮጵያ ዋና ከተማ በመሆን ያገለገለች ጥንታዊና ታሪካዊ ከተማ ናት።

ከተማዋ በ1327 ዓ/ም በአጼ ሰይፈ አርዕድ አማካኝነት እንደተቆረቆረች ይነገርላታል። ከዚህ ዘመን በኋላ ከተማዋ በርካታ ሂደቶችን አልፋለች። በቀደመ ስሟ ጁራ/ሰማራ እየተባለች ትጠራ እንደነበርና ነዋሪዎችም እጅግ ታታሪ ሰራተኞችና ጥበበኞች እንደሆኑ ይነገርላቸዋል።

ደብረታቦር የበጌምድር ጠቅላይ ግዛት ገዥ በነበሩት በራስ ጉግሣ ወሌ ዘመን የከተሜነት ቅርጿ የዘመነና ኢትዮጵያ ውስጥ ሞቅ ያለ የገቢያ ስርአትና የህዝብ እንቅስቃሴ ከሚታይባቸው ከተሞች መካከል አንዷ እንደሆነች የታሪክ ድርሳናት ያሳያሉ።

ደብረታቦር የመጀመሪያው የኢትዮጵያ የቴክኖሎጂ ጥማት ማስታገሻ፣ የአጼ ቴዎድሮስ የህልም መወጠኛ የመጀመሪያው የጋፋት የኢንዱስትሪ መንደር መገኛ ከተማ ናት። ደብረታቦር በርካታ ምንጮች ይገኙ እንደነበርና በተለይም ከ1890ዎቹ ጀምሮ የባህርዛፍ ተክል ወደ ኢትዮጵያ መግባቱን ተከትሎ ብዙዎቹ ምንጮች እንደተዳከሙ ይታወቃል። ከደብረታቦር በቅርብ እርቀት የአፍሪካ የውሃ ማማ የሆነው የጉና ተራራ ይገኝበታል። የጉና ተራራ ከአራት መቶ በላይ ምንጮችና ከ40 በላይ ወንዞችን ይወጡበታል። ከጉና ወጥተው ለአባይ የውሃ መሰረት የሆኑት የጣና ገባር ወንዞች ከሆኑት ርብና ጉማራ መካከል ይጠቀሳሉ።

ደብረታቦር የአጼ ዮሀንስ 4ኛ ቤተመንግሥት ሰመርንሃም ይገኝባታል። አጼ ዮሀንስ 4ኛ በነገሱበት ወቅት በክረምት ወቅት ቤተመንግስታቸውን ደብረታቦር ሰመርንሀ በማድረግ ያሳልፉ እንደነበር የታሪክ ድርሳናት ይገልጻሉ።